Հայոց լեզու վարժություններ

43.Ջուր բազմիմաստ բառով նախադասություններ կազմի՛ր քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով:

Ես ջուր շատ եմ խմում:

Այս տունը ջրի գին ունի:

Նրանք արդեն ջուր էին ծեծում և հոգնեցնում էին բոլորին:

Կյանքդ ջրի պես երկար լինի:

44.Ընդգծված բառը փոխարինի´ր տրվածներից մեկով և բացատրի´ր, թե ինչպե՞ս ընտրեցիր:

Տհաճ, պայծառ, հոտ, դեմք, հավաքել, շրջապատել:

Ծաղիկների հոտ ինձ մի հին երգ է հիշեցնում:

Արևելցի կինն ինչո՞ւ է ծածկումդեմքը:

Զորքը շրջապատել էր բերդն ու սպասում էր հրամանի: 

Թագավորը , հավաքել էր բոլոր հպատակներին, որ առաջինը ինքն ավետիսն (բարի լուրը) ասի:

Տհաճ պատմաթյան մեջ ընկանք:

Միալար անձրևներից ու մառախուղից հետո վերջապես մի պայծառ օր բացվեց:

 45.Տրված բառերը գրի´ր տեքստում հանդիպող, իմաստով մոտ բառերի փոխարեն:

Գյուտերի, փուլը, հայտնագործեցին, պահել, կրակ, կենդանիներին, ընտելացնել, տարբեր, սարքել, հողագործությունը:

Մեր թվականությունից հազարավոր տարիներ առաջ սկսվեց մեծ Գյուտերի փուլը շրջանը: Մարդիկ, հայտնագործեցին,, թե ինչպե՞ս պետք է պահել կրակը, ինչպե՞ս կենդանիներին ընտելացնել, քարից ու ոսկորներից տարբեր գործիքներ սարքել, և վերջապես սկսեցին զբաղվել հողագործությունը:

46. Համեմատի՛ր յուրաքանչյուր խմբի մեջ  մտնող բառերի ձևերը և իմաստները (ի՞նչ են նշանակում) և լրացրո՛ւ նախադասությունը:

Ա. Գնալ, ընթանալ, սլանալ, արշավել, սուրալ:

Բ. Փնտրել, որոնել, ման գալ:

Գ. Մտածել, խորհել, միտք անել:

Ամեն մի բառաշարքի բառերը իմաստով տարբե. են, բայց ձևով՝նույնն են . այդ բառերը կարելի է անվանել գործողություն ցույց տվող բառեր:

47. Տրված բառերն ըստ իմաստների նմանության բաժանի՛ր չորս խմբի:

Ջարդել, հավաքել, հասկանալ, պահել, ամբարել, փշրել, ծածկել, կոտրել, պարզել, քողարկել, կտոր-կտոր անել, գլխի ընկնել, թաքցնել, ժողովել, գումարել, կռահել, պատսպարել,կուտակել , կոտրատել:

Ջարդել, փշրել, կոտրել, կտոր-կտոր անել, կոտրատել:

Հավաքել, ամբարել, ժողովել, գումարել, կուտակել

Հասկանալ, պարզել, գլխի ընկնել, կռահել,

Պահել, ծածկել, քողարկել, թաքցնել, պատսպարել,

48.Իմաստով մոտ բառերը կոչվում են հոմանիշներ (հոմ-նման, կից): Տրված բառերը բաժանի՛ր հոմանիշների չորս խմբի:

Երկիր, մազ, դեպք, արշալույս, ծեգ, պետություն, հյուսք, եղելություն, ծամ, թագավորություն, պատահար, վարս, այգաբաց, կայսրություն, հեր, իրադարձություն, միջադեպ, տերություն, լուսաբաց:

Երկիր, պետություն, թագավորություն, կայսրություն, տերություն,

մազ, հյուսք, ծամ, վարս, հեր,

դեպք, եղելություն, պատահար, իրադարձություն, միջադեպ,

արշալույս, ծեգ,  այգաբաց, լուսաբաց

49.Ընդգծված բառերն ու արտահայտությունները փոխարինի´ր  տրված հոմանիշներով:

Հետապնդել են նրանց, սարսափ, անցնելիս, ապրում են, կացարան, առատ, գործածում են, նկատել են, հայտնաբերել են, կերակրվում են:

Հիմալայներում, ձյունոտ անտառով անցնելիս, գիտական արշավախմբի անդամները տեսել են մորթիներով ծածկված երկու կնոջ: Գիտնականները Հետապնդել են նրանց  և գտել են կացարան, որ քարանձավ  է եղել: Պարզվում է, որ 20-րդ դարում դեռ ապրում են քարանձավային մարդիկ: Նրանք չեն կարողանում օգտվել կրակից, իսկ որպես հագուստ գործածում են վայրի կենդանիների մորթիները: Կերակրվում են հում սննդով, որը կացարանի շրջակայքում շատ է: Քաղաքակիրթ մարդկանց հետ աոաջին հանդիպումն ուղեկցվել է սարսափով ու ծայրաստիճան զարմանքով:  

50.Ընդգծված բառերը փոխարինի՛ր տրված հոմանիշննրով:

Գլուխ, Սուրբ գիրք,ազգ, բարկանալ, էլ, ուզել, շինել, իրար, ցրվել, գործածել, հասկանալ:

Սուրբ գրքում գրված է, որ մարդիկ Բաբելոնում ուզում են այնքան բարձր աշտարակ շինել, որ գլուխը երկինք հասնի: Աստված բարկանում է մարդկանց վրա ու խառնում նրանց լեզուները: Մարդիկ էլ իրար խոսքը չեն հասկանում, խառնաշփոթություն է առաջանում, և ազգերը ցրվում են աշխարհով մեկ:

Ուստի «բաբելոնյան աշտարակաշինություն» արտահայտությունն գործածվում էէ, երբ ցանկանում են բնութագրել խառնաշփոթություն, աղմուկ, անկարգություն:

51.Նախադասության բառերից մեկը փոխիր՝ առանց միտքը փոխելու:

Օրինակ՝

Արջուկը քարայրից դուրս եկավ ու շշմած կանգ առավ: - 1. Քոթոթը քարայրից դուրս եկավ ա շշմած կանգ առավ: 2. Արջուկը քարանձավից (այրից, անձավից) դուրս եկավ ու շշմած կանգ առավ: 3.Արջուկը քարայրից  ելավ (դուրս թռավ) ու շշմած կանգ առավ: 4.Արջուկը քարայրից դուրս եկավ և  շշմած կանգ առավ: 5. Արջուկը քարայրից դուրս եկավ ու շփոթված (զարմացած) կանգ առավ: 6.Արջուկը քարայրից դուրս եկավ ու շշմած կանգնեց:

Դարբնի աղջիկն առավոտից  մինչև իրիկուն պետք է խոհանոցում չարչարվեր: Դարբնի դուստրը առավոտից  մինչև երեկո պետք է խոհանոցում տանջվեր:

Ինչ-որ մեկը պատուհանը թակեց ու շտապ-շտապ հեռացավ: Ինչ-որ մեկը լուսամուտին զարկեց ու արագ գնաց:

 Անսպասելի մի խշշոց ականջն ընկավ, ու ձին լարվեց: Անսպասելի մի խշշոց ականջին լսվեց, ու ձին լարվեց:

Քո ճանապարհին միայն մեկ խոչընդոտ կա: Քո ճամփին մենակ մի խնդիր կա:

Անխոս առաջ էր քայլում՝ առանց մեկի վրա ուշք դարձնելու: Լուռ  առաջ էր քայլում՝ առանց մեկի վրա ուշադրություն դարձնելու:

 Ձորի պռնկին, աշնան հողմերի առաջ անկոտրում ու անվախ, մի ծառ էր կանգնել: Ձորի եզրին, աշնան հողմերի առաջ անկոտրում ու անվախ, մի ծառ էր կանգնել:

 52. Ընդգծված բառերը փոխարինի´ր  տրված հոմանիշներով: Տրված և ստացված տեքստերը համեմատի´ր (բացի բառերից՝ ի՞նչ է փոխվել):  

Կողք, գույն, ճամփա, գնալ, գնացոդ, պատել, կուզ, տափակ, ծռված, թեքել, ձանձրալի, ամպ, անտարբեր, հենց, խառնվել, սար:

Ճամփի կողքով, շղթա կազմած, դանդաղ գնում են ուղտերը: Նրանք ներկված են անապատի գույնով, կուզերը մաշված են ու թեքված են մի կողքի: Սլացող ավտոմեքենաների բարձրացրած փոշին թուխպի նման պարուրում է նրանց, բայց ուղտերն անտարբեր շրջում՛ են գլուխները: Անապատը ձանձրալի է  ու միօրինակ, նա հեռու հորիզոնում խառնվում է  իր նման գորշ ու տաղտկալի երկնքին:
Ո´չ սար է երևում, ո´չ ցածրավայր: Հենց այստեղ էլ հեռավոր ժամանակներում մարդիկ որոշեցին, որ Երկիրը տափակ է:

53.Կետերի փոխարեն գրի´ր  տրված հոմանիշներից մեկը (ամենահարմարը):

Մեկ էլ, թթի կարմիր շիրան պռոշներին, ներս ընկավ պուճուր տղան՝ շոգից կարմրած թշերով... (թշերով, այտերով):
Հյուրը քթի տակ բարի ժպտում (հռհռում, քմծիծաղում, ծիծաղում, ժպտում) էր երեխայի շատախոսության վրա:
Առաջ բերեցին նրա զտարյուն (ազնվատոհմ, վեհազգի, զտարյուն) նժույգը:
Լքված նավը կամաց-կամաց խորտակվում (սուզվում, իջնում, խորտակվում, ընկղմվում) էր:
Նրա բոլոր հույսերը  խորտակվում.. (սուզվում, խորտակվում,ընկղմվում) էին:

54.Տրված բառերն ըստ հոմանիշության բաժանի´ր հինգ խմբի:

Մնացուկ, ոստ, մնացորդ, շյուղ, թափոն, մառան, նկուղ, կասկած, թերմացք, նախատինք, տարակույս, պարսավանք, հանդիմանություն, տարակուսանք, շտեմարան, երկմտություն, թափթփուկ, շիվ, կշտամբանք, ճյուղ, ավելցուկ, անարգանք:

Մնացուկ, մնացորդ, թափոն, թափթփուկ, ավելցուկ,

Ոստ, շյուղ, շիվ, ճյուղ,

Նախատինք, պարսավանք, հանդիմանություն, կշտամբանք, ավելցուկ,

Մառան, նկուղ, շտեմարան

Կասկած, տարակույս, տարակուսանք, երկմտություն